Artykuły

Pojazd nienormatywny i transport ponadgabarytowy – przewozy ładunków ponadgabarytowych

05 grudnia 2024

Transport ponadgabarytowy to przewóz ładunków przekraczających określone normy swoją masą lub wielkością. Sprawdź, czym jest pojazd nienormatywny i poznaj cechy charakterystyczne tego typu transportu.

Jakie ładunki określane są jako ponadgabarytowe?

Ładunek nienormatywny to ładunek, którego masa i wielkość przekraczają przyjęte normy. Dotyczy to np. niestandardowych wymiarów. Przykładem ładunków tego typu są maszyny rolnicze lub budowlane, elementy konstrukcyjne, zbiorniki itd.

Pojazdy do transportu nienormatywnego

Transport ponadgabarytowy odbywa się przy pomocy specjalnych aut. Pojazd nienormatywny to auto o określonych parametrach. Całkowita długość pojazdu lub zespołu pojazdów wraz z towarem przekracza 16,5 m. Szerokość przekracza 2,5 m, wysokość jest większa niż 4 m, a ciężar całkowity wynosi ponad 42 tony. Parametry te nie muszą występować razem jednocześnie, jednak przekroczenie każdego z nich oznacza przewóz ładunków ponadgabarytowych w transporcie drogowym.

Transport ponadgabarytowy – cena

Koszt przewozów specjalnych zależy od wielu czynników. Są to przede wszystkim długość trasy i rodzaj ładunku (waga, wymiary i specyfika transportowanych przedmiotów). Determinują one rodzaj środka transportu używanego do przewozu towaru. Ile kosztuje transport ponadgabarytowy? W przybliżeniu jest to wypadkowa wagi ładunku oraz liczby kilometrów. Często konieczny jest udział pilotów, co dodatkowo zwiększa koszt usługi.

Pilotowanie pojazdu nienormatywnego

W sytuacji, gdy pojazd z ładunkiem przekracza długość 23 m, szerokość 3,2 m, wysokość 4,5 m lub masę 60 ton, przewóz towarów ponadgabarytowych odbywa się z udziałem pilota. Zapewnia on bezpieczeństwo użytkowników ruchu w czasie przemieszczania się pojazdu lub grupy pojazdów nienormatywnych. Pilot wykonuje czynności mające na celu zmniejszenie utrudnień na drodze, czyli m.in. ma prawo kierować ruchem drogowym. Warto przy tym zauważyć, że polecenia i sygnały wydawane przez osobę kierującą ruchem mają pierwszeństwo przed znakami drogowymi i sygnałami świetlnymi.

Pilotowanie kolumny pojazdów o długości ponad 30 m i szerokości 3,6 m, wysokości 4,7 m, o masie całkowitej ponad 80 ton polega na tym, że pojazdy pełniące rolę pilotów poruszają się na początku i na końcu kolumny. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, minimalna wysokość pojazdu pilotującego powinna wynosić 1,7 m. Musi być oznaczony napisem „PILOT” na przedniej masce, przednich bocznych szybach i klapie tylnej lub szybach tylnych. Dodatkowo w tych miejscach powinny znajdować się pasy białe i czerwone. Na dachu auta muszą być zlokalizowane żółte światła błyskowe oraz białe lub żółte światło z napisem „PILOT” w kolorze czarnym. Załącznik do rozporządzenia opisuje dokładnie niezbędne wyposażenie pojazdu pilotującego.

Kategorie transportu nienormatywnego i zezwolenia

Przewóz ładunków ponadgabarytowych podzielony jest na 5 kategorii. W związku z tym obowiązuje przy nich 5 typów zezwoleń wydawanych przez określone instytucje. Dotyczą one transportu pojazdami o określonych parametrach. Informacje na ten temat można znaleźć w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Oto kategorie stosowane w transporcie ponadgabarytowym:

  • kategoria I to zezwolenia wydawane przez starostę. Obejmujące transport, w którym wymiary lub masa pojazdu nie przekraczają dopuszczalnych norm dla danej drogi publicznej (z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych);
  • kategoria II – zezwolenia wydawane przez starostę i urząd celny. Dotyczy pojazdów o parametrach nieprzekraczających dopuszczalnych norm (wyjątkiem jest szerokość samochodu, która nie może przekraczać 3,2 m), a długość nie może przekraczać 15 m w przypadku 1 pojazdu i 23 m dla zespołu pojazdów o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m. Dotyczy dróg publicznych;
  • kategoria III – zezwolenie wydawane przez GDDKiA i urząd celny. Transport musi odbywać się pojazdami o nacisku osi i masie mieszczących się w normie. Szerokość nie może przekraczać 3,4 m, długość 15 m dla pojedynczego pojazdu lub 23 m dla zespołu pojazdów, 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, a wysokość nie może przekraczać 4,3 m;
  • kategoria IV – zezwolenie wydawane przez GDDKiA. Szerokość pojazdów nie może przekraczać 3,4 m dla drogi jednojezdniowej i 4 m dla drogi dwujezdniowej, długość 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów i 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach. Wysokość nie powinna przekraczać 4,3 m, a rzeczywista masa całkowita 60 ton;
  • kategoria V – zezwolenie wydawane przez GDDKiA. Dotyczy pojazdów o masie i gabarytach większych niż w kategoriach I-IV i o naciskach przekraczających dopuszczalne. Dotyczy trasy określonej w zezwoleniu.

Zezwolenia są przyporządkowane do określonego podmiotu i dotyczą konkretnego transportu. Podane na nich są dane takie jak czas trwania i trasa przewozu ładunku, a także informacje określające jednoznacznie pojazd do transportu nienormatywnego.

Transport ponadgabarytowy – obowiązki przewoźnika i kierowcy

Przed rozpoczęciem transportu ponadgabarytowego należy starannie opracować cały proces logistyczny. Przewozy nienormatywne wymagają odpowiednich pojazdów i dopasowania trasy – należy wziąć pod uwagę rodzaj drogi oraz jej przebieg. Najczęściej zasadne jest pokonanie trasy transportu w godzinach nocnych, gdyż niskie natężenie ruchu wpływa na zmniejszenie zagrożeń związanych z utrudnieniami na drodze.

Szczególnie warto uwzględnić przeszkody takie jak mosty, wiadukty czy ronda, które są trudne lub niemożliwe do pokonania przez pojazdy z ładunkami o nietypowych gabarytach. Jeśli będą one znajdować się na trasie, w niektórych przypadkach uzasadnione jest ominięcie takiego miejsca. W przypadku takiej realizacji transportu gabarytowego cena zwiększy się ze względu na dodatkowy odcinek trasy omijający utrudnienia.

Transport ładunków ponadgabarytowych jest częścią skomplikowanego procesu logistycznego. Wymaga dobrego przygotowania, opracowania trasy i posiadania stosownych zezwoleń. Ładunki o nietypowej masie lub gabarycie można transportować jedynie na podstawie aktualnego zezwolenia.